Władza rodzicielska składa się z uprawnień i obowiązków rodziców wobec dziecka. Zwykle rozpoczyna się wraz z narodzinami pociechy i trwa do momentu uzyskania przez dziecko pełnoletności. Zdarza się jednak, że władza rodzicielska wygasa wcześniej. O możliwych przyczynach jej ustania dowiesz się z naszego artykułu.
Władza rodzicielska – podstawowe informacje
Władza rodzicielska to szczegółowy katalog ustalonych praw i obowiązków rodzica wobec dziecka. W jego zakresie znajdują się przede wszystkim kwestie takie jak:
- obowiązek i prawo rodzica do opieki nad osobą i majątkiem małoletniego dziecka;
- obowiązek i prawo rodzica do reprezentowania i wychowania dziecka w poczuciu poszanowania jego godności i praw osobistych.
W większości przypadków rozpoczyna się wraz z narodzinami dziecka. Można jednak wskazać sytuacje, kiedy władza rodzicielska wchodzi w życie nieco później. Tak dzieje się w sytuacji, gdy mamy do czynienia z:
- uchyleniem ubezwłasnowolnienia względem rodzica;
- uznaniem ojcostwa;
- osiągnięciem pełnoletności przez rodzica;
- przywróceniem pozbawionej władzy rodzicielskiej;
- uprawomocnieniem się wyroku ustalającego ojcostwo.
To tylko kilka z możliwych sytuacji, w których uprawnienia i obowiązki rodzica nie rozpoczynają się w chwili poczęcia dziecka. Równie skomplikowana bywa kwestia ustania władzy rodzicielskiej. Uznaje się, że prawa i obowiązki rodzica względem dziecka wygasają wraz z osiągnięciem przez nie pełnoletności. Zdarzają się jednak wyjątki od tej reguły.
Ustanie władzy rodzicielskiej – kiedy?
Naturalną przyczyną jej wygaśnięcia jest śmierć dziecka lub rodzica. W innych wypadkach odebranie władzy rodzicielskiej stanowi najwyższą i najdotkliwszą formę ingerencji w jej wykonywanie. Z jakich powodów sąd może podjąć tak radykalną decyzję?
Trwała przeszkoda
Aby odebrać rodzicom władzę w zakresie opieki i wychowywania dziecka, muszą zaistnieć wiarygodne przesłanki o niemożności wykonywania przez nich władzy rodzicielskiej. Na szczycie listy sytuacji, w których sąd decyduje się na ten krok, należy umieścić trwałą przeszkodę. Za taką uznaje się:
- odbywanie przez rodzica długoterminowej kary pozbawienia wolności;
- opuszczenie kraju na stałe połączone z brakiem kontaktu z dzieckiem;
- ciężka, przewlekła choroba psychiczna;
- zaginięcie.
Nadużywanie władzy rodzicielskiej
O nadużywaniu praw i obowiązków rodzica wobec małoletniego dziecka mówi się w przypadku stosowania na nim przemocy fizycznej i psychicznej. W zakres niedozwolonych zachowań wchodzi:
- zmuszanie dziecka do pracy ponad jego siły;
- różne formy wykorzystywania;
- namawianie do przestępstwa;
- nadmierne karanie;
- nakłanianie do czynów nierządnych;
- rozpijanie.
Rażące zaniedbywanie obowiązków wobec dziecka
O zaniedbywaniu obowiązków wobec dziecka można mówić w sytuacji, kiedy rodzic nie wykonuje podstawowych czynności w zakresie opieki i wychowania. Jako rażące zaniedbanie obowiązków względem dziecka postrzega się:
- głodzenie;
- porzucenie;
- akceptacja nałogów i używek;
- nadużywanie alkoholu i utrzymywanie się z działalności przestępczej przez rodzica;
- uchylanie się od alimentów na rzecz dziecka.
Osoba, która utraciła władzę wykonawczą, nie może uczestniczyć w wychowaniu dziecka ani decydować o nim czy zarządzać jego majątkiem. Istnieje możliwość przywrócenia tych praw. Wszystko zależy jednak od konkretnej sytuacji życiowej osób, których problem ten dotyczy.
